Jeśli księgowość była prowadzona nierzetelnie, można skutecznie zaskarżyć do sądu uchwałę o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Skutkiem nieprawidłowości powinno być także nieudzielenie absolutorium zarządowi wspólnoty.
Zgodnie z art. 29 ust. 2 u.w.l. właściciele podejmują uchwałę w przedmiocie udzielenia absolutorium zarządowi lub zarządcy, któremu zarząd nieruchomością wspólną powierzono w sposób określony w art. 18 ust. 1, z prowadzonej przez niego działalności.
Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2014 roku VI ACa 1810/13 (orzeczenia.ms.gov.pl), jeśli przy prowadzeniu rachunkowości naruszono przepisy ustawy o własności lokali oraz ustawy o rachunkowości lub zasady prawidłowego zarządu nieruchomością wspólną, zachodzą przesłanki do uchylenia uchwały w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Jeśli następstwem zatwierdzenia sprawozdania finansowego jest udzielenie absolutorium członkom Zarządu, jego udzielenie jest także nieprawidłowe. Gdy jedna uchwała łączy oba elementy, podlega ona uchyleniu w całości.
W powyżej przytoczonej sprawie biegli wykryli nieprawidłowości w prowadzeniu rachunkowości, w szczególności bilans zamknięcia nie równał się bilansowi otwarcia za kolejny rok. Każda wspólnota mieszkaniowa ma bowiem, przy prowadzeniu rachunkowości, określony plan kont kosztowych, na które prowadzona jest ewidencja zgodnie z otrzymanymi od kontrahentów fakturami. Właściciele lokali są obciążani zgodnie z przyjętym planem gospodarczym za rozliczenie świadczeń (woda, utylizacja śmieci, winda itp.) i koszty zarządu. Ze świadczeń właściciele rozliczni są do zera, to jest albo dokonują dopłat (gdy zaliczki okazały się za niskie) albo zwracane są im nadpłaty (gdy były za wysokie). Jeżeli przychody wspólnoty przekraczają koszty to wynik finansowy jest dodatni, jeżeli jest odwrotnie to wynik jest ujemny. Wynik finansowy z poprzedniego roku jest przenoszony na następne lata. Bilans natomiast jest ukoronowaniem ewidencji księgowej. Saldo zamknięcia bilansu za dany rok jest jednocześnie saldem otwarcia roku następnego. Nieprzestrzeganie zasad zamknięcia i otwarcia bilansu powoduje nierzetelność prowadzonych ksiąg i nieprawidłowości z tego wynikające. Niezgodność bilansu zamknięcia i otwarcia podważa wiarygodność całej księgowości.
Warto także dodać, iż w orzecznictwie podkreśla się, że członkowie wspólnoty mieszkaniowej władni są udzielić poszczególnym członkom zarządu absolutorium za wybrany okres, o ile decyzja w tym zakresie nie będzie powiązana z wadliwym sprawozdaniem finansowym, które wpływa na akceptację działalności zarządu (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 6 lutego 2013 roku, I ACa 1415/12 (orzeczenia.ms.gov.pl)). W tym przypadku nieprawidłowości polegały na skróceniu okresu sprawozdawczego z roku do kilku miesięcy.
Skutki niezatwierdzenia sprawozdania finansowego.
Zatwierdzenie bądź niezatwierdzenie sprawozdania finansowego nie wywołuje samo z siebie skutków prawnych. Jest natomiast wyrazem akceptacji bądź dezaprobaty dla działań finansowych zarządu i sposobu prowadzenia przez niego rozliczeń i rachunkowości. Niezatwierdzenie sprawozdania finansowego powinno być wyraźnym sygnałem lub ostrzeżeniem dla zarządu i może mieć znaczenie dowodowe w innych sporach sądowych we wspólnocie.
Można też przywołać wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 listopada 2012 roku I ACa 990/12 (orzeczenia.ms.gov.pl), w uzasadnieniu którego wskazano, iż uchwała zatwierdzająca sprawozdanie finansowe nie wywołuje skutków cywilnoprawnych, w szczególności nie prowadzi ona do powstania zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Jej celem jest stwierdzenie przez członków Wspólnoty, że sprawy finansowe w roku, którego dotyczy sprawozdanie, były prowadzone zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Zebranie ogółu właścicieli tworzących Wspólnotę zapoznaje się więc z przedłożonym sprawozdaniem i dokonuje jego oceny.
Skutki nieudzielenia absolutorium członkom zarządu wspólnoty.
Podobnie jak w przypadku niezatwierdzenia sprawozdania finansowego także nieudzielenie absolutorium (zazwyczaj w jednej uchwale) nie wywołuje samo z siebie skutków prawnych, ale powinno być wyraźnym sygnałem lub ostrzeżeniem dla zarządu, może być natomiast impulsem do podjęcia uchwały o odwołanie członka zarządu i może mieć znaczenie dowodowe w innych sporach sądowych we wspólnocie. Warto zaznaczyć, że członek zarządu odpowiada za swoje działania i zaniechania tylko na zasadzie winy na warunkach ogólnych. Nie mają więc do nich zastosowania szczególne reżimy odpowiedzialności takie jak np. w przypadku członków zarządu spółek handlowych, w przypadku których przepisy Kodeksu spółek handlowych różnicują odpowiedzialność członków zarządu w zależności, czy otrzymali oni absolutorium.